शेतमाल तारण योजना – शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक दिलासा देणारी योजना
शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक मदतीची संधी – शेतमाल तारण कर्ज योजना संपूर्ण माहिती
आजच्या काळात शेतकऱ्यांसाठी सगळ्यात मोठं आव्हान म्हणजे शेतमालाला योग्य बाजारभाव मिळवणे. कधी हवामानाचा अनिश्चित पाऊस, तर कधी बाजारपेठेत अचानक आलेला मालाचा अतिरिक्त पुरवठा यामुळे भाव कोसळतात. याच समस्येवर उपाय म्हणून महाराष्ट्र राज्य कृषि पणन मंडळाने सन 1990-91 पासून शेतमाल तारण कर्ज योजना सुरू केली.
ही योजना शेतकऱ्यांना तात्पुरत्या आर्थिक अडचणींवर मात करण्यास मदत करते. शेतकरी आपला शेतमाल बाजार समितीच्या गोदामात ठेवून त्यावर तारण कर्ज मिळवू शकतो. नंतर योग्य बाजारभाव आल्यावर तो माल विक्रीस आणता येतो.
चला तर मग या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया.
शेतमाल तारण कर्ज योजनेचा उद्देश
बहुतेक वेळा हंगामात मोठ्या प्रमाणात माल बाजारात येतो. परिणामी भाव घसरतात. शेतकऱ्याला त्वरित पैशांची गरज असल्याने तो कमी दरात माल विकायला भाग पाडला जातो.
यासाठीच ही योजना सुरू करण्यात आली –
- शेतकऱ्याला आर्थिक मदत देणे
- मालाची सुरक्षित साठवणूक करणे
- योग्य वेळी, योग्य बाजारभाव मिळवून देणे
- शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्वावलंबनासाठी मदत करणे
शेतमाल तारण योजना कशी कार्य करते?
- शेतकरी आपला शेतमाल बाजार समितीच्या गोदामात ठेवतो.
- त्याच्या बाजारमूल्याच्या 75% पर्यंत शेतकऱ्याला तारण कर्ज मिळते.
- हे कर्ज 6 महिन्यांसाठी (180 दिवस) दिले जाते.
- व्याजदर – 6% वार्षिक आहे.
- शेतकऱ्याने मुदतीत कर्ज फेडले, तर त्याला अतिरिक्त व्याज सवलत मिळते.
- या दरम्यान माल सुरक्षितपणे गोदामात साठवला जातो.
कोणकोणत्या शेतमालावर तारण कर्ज मिळते?
कृषि पणन मंडळाने विविध धान्ये, डाळी व नगदी पिके यांचा या योजनेत समावेश केला आहे.
- तूर, मुग, उडीद
- सोयाबीन, सुर्यफूल, करडई
- चना, भात (धान), गहू, मका, ज्वारी, बाजरी
- वाघ्या घेवडा (राजमा)
- काजू बी, सुपारी
- बेदाणा
- हळद
कर्ज रक्कम, मुदत व व्याज दर
| अ.क्र | शेतमाल प्रकार | कर्ज मर्यादा | मुदत | व्याज दर |
|---|---|---|---|---|
| 1 | सोयाबीन, तूर, मुग, उडीद, चना, भात, करडई, सुर्यफूल, हळद, ज्वारी, बाजरी, मका, गहू | एकूण किंमतीच्या 75% | 6 महिने | 6% |
| 2 | वाघ्या घेवडा (राजमा) | 75% किंवा ₹3000 प्रति क्विंटल, जे कमी असेल | 6 महिने | 6% |
| 3 | काजू बी | 75% किंवा ₹100 प्रति किलो, जे कमी असेल | 6 महिने | 6% |
| 4 | सुपारी | 75% किंवा ₹100 प्रति किलो, जे कमी असेल | 6 महिने | 6% |
| 5 | बेदाणा | 75% किंवा ₹7500 प्रति क्विंटल, जे कमी असेल | 6 महिने | 6% |
या योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये
- फक्त शेतकरी पात्र – व्यापाऱ्यांचा माल या योजनेत घेतला जात नाही.
- व्याजदर – 6% असून मुदतीत फेडल्यास व्याज सवलत मिळते.
- सुरक्षित साठवणूक – बाजार समिती मालाची देखरेख व विमा विनामूल्य करते.
- प्रोत्साहनपर व्याज सवलत – 1% ते 3% पर्यंत.
- मुदतीनंतर कर्ज न फेडल्यास व्याजदर वाढतो:
- पुढील 6 महिन्यांसाठी 8%
- आणखी 6 महिन्यांसाठी 12%
योजनेचे शेतकऱ्यांसाठी फायदे
- तात्पुरती आर्थिक मदत – शेतकरी आपले दैनंदिन खर्च भागवू शकतो.
- मालाची सुरक्षितता – माल गोदामात सुरक्षित साठवला जातो.
- बाजारभावाचा फायदा – योग्य दर आल्यावर माल विक्री करता येतो.
- व्याज सवलत – वेळेवर परतफेड केल्यास अतिरिक्त फायदा.
- सरकारी विश्वासार्हता – योजना थेट कृषि पणन मंडळाद्वारे राबवली जाते.
शेतकऱ्यांनी कोणती काळजी घ्यावी?
- शेतमाल फक्त उत्पादक शेतकऱ्याचा असावा.
- बाजारभाव किंवा सरकारने जाहीर केलेल्या किमान आधारभूत किमतीतून कमी किंमतीवर मूल्यांकन केले जाते.
- वेळेवर कर्ज परतफेड करणे आवश्यक आहे.
- साठवणुकीदरम्यान मालाची तपासणी केली जाऊ शकते.
योजना कधी सुरू झाली आणि किती शेतकऱ्यांना मदत झाली?
ही योजना सन 1990-91 मध्ये सुरू झाली. तेव्हापासून 2021-22 पर्यंत एकूण ₹24831.73 लाख इतके तारण कर्ज शेतकऱ्यांना वाटप करण्यात आले आहे.
यातून हजारो शेतकऱ्यांना योग्य बाजारभाव मिळवून आर्थिक स्थैर्य मिळाले.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा सल्ला
जर आपण शेतकरी असाल आणि हंगामात कमी दरामुळे माल विकावा लागतो अशी समस्या असेल, तर या योजनेचा नक्की फायदा घ्या.
माल साठवून ठेवा, कर्ज घ्या आणि नंतर बाजारभाव वाढल्यावर माल विक्री करा.
संबंधित इतर योजना
शेतकऱ्यांना या योजनेसह खालील योजनांचा देखील लाभ होऊ शकतो:
- प्रधानमंत्री रोजगार सृजन योजना (PMEGP)
- नमो शेतकरी योजना – संपूर्ण माहिती
- आम आदमी विमा योजना – शेतकऱ्यांसाठी संरक्षण
निष्कर्ष
शेतमाल तारण कर्ज योजना ही शेतकऱ्यांसाठी खूप महत्त्वाची योजना आहे. यामुळे शेतकरी कमी भावात माल विकण्यापासून वाचतो, आर्थिक दिलासा मिळतो आणि योग्य वेळी बाजारात विक्री करून नफा कमवू शकतो.
आजच्या काळात शेती टिकवण्यासाठी अशा योजनांची माहिती प्रत्येक शेतकऱ्यापर्यंत पोहोचणे अत्यावश्यक आहे.
✅ लेखकाचा सल्ला:
जर आपण शेतकरी आहात आणि आपला शेतमाल बाजारात विकताना भाव कमी मिळत असल्याची समस्या असेल, तर या योजनेबद्दल बाजार समितीत चौकशी करा. योग्य वापर केल्यास ही योजना आपल्याला आर्थिकदृष्ट्या मजबूत बनवू शकते.
👉 पुढे वाचा:
📲 मराठी उद्योजकसोबत कनेक्ट व्हा:
✨ आयडिया, यशोगाथा आणि अपडेट्स जाणून घ्या!
🔔 आमच्या YouTube चॅनेलला सब्सक्राईब करा – Marathi Udyojak
📸 खास अपडेट्स, बिझनेस टिप्स आणि उद्योजकतेचा प्रवास पाहण्यासाठी Instagram वर फॉलो करा –
👉 मराठी उद्योजक 🚩
🌐 बिझनेस गाईड्स, लेख, आणि स्टोरीज वाचण्यासाठी भेट द्या –
👉 marathiudyojak.com
🧵 उद्योजकतेवरील चर्चा आणि टिप्ससाठी Threads वर कनेक्ट व्हा –
👉 @marathiudyojak
🐦 उद्योगविश्वातील रोजचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी X (पूर्वीचे ट्विटर) वर फॉलो करा –
