स्किल लोन योजना 2025 – संपूर्ण मार्गदर्शक

भारत सरकारने जुलै 2015 मध्ये स्किल लोन योजना (Skill Loan Scheme) सुरू केली. या योजनेचा उद्देश म्हणजे कौशल्य विकास प्रशिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना व युवकांना शैक्षणिक कर्ज उपलब्ध करून देणे. ही योजना नॅशनल स्किल क्वालिफिकेशन फ्रेमवर्क (NSQF) अंतर्गत मान्यताप्राप्त अभ्यासक्रमांवर लागू आहे. या अंतर्गत घेतलेले अभ्यासक्रम सर्टिफिकेट, डिप्लोमा किंवा डिग्री स्वरूपात पूर्ण करता येतात.

स्किल लोन योजना 2025 ही कौशल्य भारत अभियानाचा (Skill India Mission) महत्त्वाचा भाग असून, विद्यार्थ्यांना आर्थिक अडथळ्यांशिवाय प्रशिक्षण घेण्याची संधी उपलब्ध करून देते.

स्किल लोन योजनेचे उद्दिष्ट

भारतामध्ये व आंतरराष्ट्रीय स्तरावर कुशल मनुष्यबळाची मागणी सतत वाढत आहे. मात्र, अनेक विद्यार्थी व युवक आर्थिक अडचणींमुळे कौशल्याधारित कोर्सेस करू शकत नाहीत.

यावर उपाय म्हणून ही योजना सुरू करण्यात आली. या योजनेत –

• कमाल ₹1.5 लाखांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते.
• तारण (Collateral) आवश्यक नाही.
• लवचिक परतफेड (Flexible Repayment) सुविधा उपलब्ध आहे.

स्किल लोन योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये

भारत सरकारने बँकांसाठी या योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी मार्गदर्शक सूचना दिल्या आहेत.

1. पात्रता निकष

कोणताही व्यक्ती खालील संस्थांमध्ये प्रवेश मिळाल्यास अर्ज करू शकतो –

• औद्योगिक प्रशिक्षण संस्था (ITI)
• पॉलिटेक्निक संस्था
• केंद्र किंवा राज्य शिक्षण मंडळांतर्गत मान्यताप्राप्त शाळा
• विद्यापीठाशी संलग्न महाविद्यालये
• नॅशनल स्किल डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन (NSDC) अंतर्गत प्रशिक्षण संस्था
• सेक्टर स्किल कौन्सिल्स (SSC)
• राज्य कौशल्य मिशन किंवा राज्य कौशल्य महामंडळ

2. अभ्यासक्रम

• सर्व NSQF मान्यताप्राप्त कोर्सेस पात्र आहेत.
• किमान कालावधीची अट नाही.

3. कर्ज रक्कम

• किमान कर्ज: ₹5,000
• कमाल कर्ज: ₹1,50,000

4. व्याजदर

• बँकेच्या MCLR (Marginal Cost of Lending Rate) + कमाल 1.5% स्प्रेड.

5. स्थगिती कालावधी (Moratorium)

• संपूर्ण कोर्स दरम्यान परतफेड आवश्यक नाही.
• कर्जदाराने EMI फक्त कोर्स पूर्ण झाल्यानंतरच सुरू करावी.

6. परतफेड कालावधी

• ₹50,000 पर्यंत → 3 वर्षांत परतफेड
• ₹50,000 ते ₹1 लाख → 5 वर्षांत परतफेड
• ₹1 लाख पेक्षा जास्त → 7 वर्षांत परतफेड

7. खर्चाचा समावेश

योजनेत खालील खर्च समाविष्ट –

• अभ्यासक्रम फी (प्रत्यक्ष संस्थेला जमा)
• परीक्षा शुल्क
• मूल्यांकन शुल्क
• अभ्यास साहित्य खर्च
• कोर्स पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक इतर खर्च

8. तारणाची गरज नाही

• विद्यार्थ्यांना तारण/जामीन न देता कर्ज उपलब्ध.

9. क्रेडिट गॅरंटी फंड (CGFSSD)

• नोव्हेंबर 2015 मध्ये सुरू
• NCGTC (National Credit Guarantee Trust Company) मार्फत व्यवस्थापन
• बँकांना 75% पर्यंत हमी कव्हर उपलब्ध

स्किल लोन योजनेचे फायदे

• परवडणारे शिक्षण: ₹1.5 लाखांपर्यंतचे कर्ज
• विविध कोर्सेसचा समावेश: सर्व NSQF अभ्यासक्रम पात्र
• तारणमुक्त कर्ज: जामीन/सिक्युरिटीची गरज नाही
• लवचिक परतफेड: 3 ते 7 वर्षांचा कालावधी
• स्थगिती सुविधा: कोर्स दरम्यान EMI नाही
• स्किल इंडिया मिशनला पाठबळ: युवकांना रोजगारक्षम बनविण्यास मदत

अर्ज प्रक्रिया – Skill Loan Scheme Application Process

1. नोंदणी: विद्यार्थी विद्या कौशल्य पोर्टल (Vidya Kaushal Portal) वर नोंदणी करतात.
2. दस्तऐवज सादर करणे:
   • ओळखपत्र (आधार, पॅन, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र)
   • पत्त्याचा पुरावा (आधार, ड्रायव्हिंग लायसन्स, युटिलिटी बिल)
   • उत्पन्नाचा पुरावा (पगार स्लिप, ITR, उत्पन्न प्रमाणपत्र)
   • प्रवेश पत्र (Admission Letter)
3. कोर्स व प्रशिक्षण केंद्र निवड: क्षेत्र, भूमिका व सेंटर निवडता येते.
4. कौन्सेलिंग: निवडलेल्या प्रशिक्षण केंद्रात मार्गदर्शन.
5. कर्ज विनंती: आवश्यकतेनुसार प्रशिक्षण केंद्रामार्फत कर्ज अर्ज.
6. बँक ऑफर मूल्यांकन: बँकांकडून ऑफर मिळाल्यानंतर विद्यार्थी निवड करू शकतात.
7. कर्ज वितरण: रक्कम थेट प्रशिक्षण संस्थेला जमा केली जाते.

आवश्यक कागदपत्रे

• आधार कार्ड / पॅन कार्ड / पासपोर्ट / मतदार ओळखपत्र
• पत्त्याचा पुरावा
• उत्पन्न प्रमाणपत्र (उपलब्ध असल्यास)
• प्रवेश पत्र / एनरोलमेंट प्रमाणपत्र
• पासपोर्ट साइज फोटो

योजनेचा परफॉर्मन्स

इंडियन बँक्स असोसिएशन (IBA) च्या अहवालानुसार –

• 2018-19 (सप्टेंबरपर्यंत) → 21 बँकांनी ₹29.06 कोटींचे कर्ज वितरित केले.

यावरून स्पष्ट होते की स्किल लोन योजना विद्यार्थ्यांसाठी मोठ्या प्रमाणात उपयुक्त ठरत आहे.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

❓ कमाल किती कर्ज मिळू शकते?
👉 कमाल ₹1,50,000 पर्यंत कर्ज उपलब्ध.

❓ MCLR म्हणजे काय?
👉 MCLR म्हणजे बँकेकडून ठरवलेला किमान व्याजदर, ज्याखाली कर्ज देणे शक्य नाही.

❓ स्थगिती कालावधी किती असतो?
👉 संपूर्ण कोर्स कालावधी. EMI फक्त कोर्स पूर्ण झाल्यानंतर सुरू होते.

❓ कर्जासाठी तारण द्यावे लागते का?
👉 नाही, हे कर्ज तारणमुक्त (Collateral-Free) आहे.

❓ कर्जाची रक्कम कशी वितरित केली जाते?
👉 कर्जाची रक्कम थेट प्रशिक्षण संस्थेला फी भरण्यासाठी पाठवली जाते.

❓ काम करणारे व्यावसायिक अर्ज करू शकतात का?
👉 होय, काम करणारे व्यावसायिक देखील NSQF कोर्सेससाठी अर्ज करू शकतात.

संबंधित योजना (Internal Linkages)

• YouTube चॅनॅल सुरू करण्याची संपूर्ण प्रक्रिया
• मराठीत ब्लॉग कसा सुरू करावा?
• एफिलिएट मार्केटिंग काय असतं?

निष्कर्ष

स्किल लोन योजना 2025 ही युवकांसाठी एक सुवर्णसंधी आहे. ₹1.5 लाखांपर्यंतचे तारणमुक्त शैक्षणिक कर्ज, लवचिक परतफेड कालावधी, व स्थगिती सुविधा यामुळे कौशल्याधारित कोर्सेस प्रत्येकासाठी सहज उपलब्ध झाले आहेत.

योजना स्किल इंडिया मिशनला गती देऊन भारतातील युवकांना रोजगारक्षम बनवते. त्यामुळे तुम्ही जर कोणत्याही कौशल्यवर्धक कोर्समध्ये प्रवेश घेण्याचा विचार करत असाल, तर स्किल लोन योजनेचा लाभ घ्या व उज्ज्वल करिअरकडे पहिले पाऊल टाका.

📲 मराठी उद्योजकसोबत कनेक्ट व्हा:

✨ आयडिया, यशोगाथा आणि अपडेट्स जाणून घ्या!
🔔 आमच्या YouTube चॅनेलला सब्सक्राईब करा – Marathi Udyojak

📸 खास अपडेट्स, बिझनेस टिप्स आणि उद्योजकतेचा प्रवास पाहण्यासाठी Instagram वर फॉलो करा –
👉 मराठी उद्योजक 🚩

🌐 बिझनेस गाईड्स, लेख, आणि स्टोरीज वाचण्यासाठी भेट द्या –
👉 marathiudyojak.com

🧵 उद्योजकतेवरील चर्चा आणि टिप्ससाठी Threads वर कनेक्ट व्हा –
👉 @marathiudyojak

🐦 उद्योगविश्वातील रोजचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी X (पूर्वीचे ट्विटर) वर फॉलो करा –

👉 @marathiudyojak