सीएससी सेवा व्यवसाय (सामान्य सेवा केंद्रे) ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया कशी सुरू करावी, पूर्ण फॉर्म, स्थिती, अर्ज कसा करावा, नियम, शुल्क, लॉगिन
भारत सरकारने कॉमन सर्व्हिस सेंटर्स (CSCs) स्थापन करण्याची घोषणा केली आहे. ही केंद्रे ग्रामीण भागात राहणाऱ्या लोकांसाठी सुशासन आणि सेवा देतील. देशभरात खेडे आणि दुर्गम भागात नेटवर्क सेट केले जातील. सीएससी हे प्रवेशाचे ठिकाण आहेत जिथून ग्रामीण भागात आणि दुर्गम भागात राहणारे लोक ई-गव्हर्नन्स प्रणालीद्वारे सरकारी योजना आणि सेवांशी जोडले जाऊ शकतात. हे पॉइंट्स लोकांना इंटरनेट कनेक्शनद्वारे विविध सरकारी योजना आणि सेवांशी जोडले जाण्याची सुविधा देतात.
CSC किंवा Common Service Center या प्रकल्पाला केंद्र सरकारने 2006 मध्ये पहिल्यांदा मान्यता दिली आणि सुरू केली. PM नरेंद्र मोदी यांनी 2014 मध्ये सुरू केलेल्या डिजिटल इंडिया उपक्रमात सामील झाला आहे. CSC योजनेने ग्रामीण भारतातील लोकांना सुविधा देण्यासाठी देखील सुरुवात केली आहे. .
महत्वाची वैशिष्टे Key Features
- उद्दिष्ट: ग्रामीण आणि दुर्गम ग्रामीण भागात राहणाऱ्या लोकांना दर्जेदार सेवा प्रदान करणे हे केंद्रांचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. सर्व सरकार आणि व्यवसाय त्यांच्याद्वारे CSC द्वारे सहजतेने प्रवेश केला पाहिजे.
- निधी: या प्रकल्पाला सरकारी आणि खाजगी क्षेत्राकडून निधी दिला जातो. हा सार्वजनिक-खासगी भागीदारी आधारित प्रकल्प आहे. प्रकल्पाच्या निधीमध्ये सरकारचा हिस्सा 30% आहे आणि उर्वरित 70% खाजगी क्षेत्रे उचलतील. केंद्र सरकारच्या या 30% वाटा, जवळपास 45% राज्य सरकार आणि 55% केंद्र सरकार भारित करते.
- नोंदणी: उमेदवार आणि लाभार्थी या केंद्रात त्यांची नावे नोंदवू शकतात. एक वेब पोर्टल तसेच http://www.csc.gov.in/ आहे ज्याद्वारे लाभार्थी त्यांची नावे नोंदवू शकतात.
- कार्ये आणि सेवा: केंद्रे सर्व प्रकारच्या सेवा जसे की कृषी, शिक्षण, आरोग्य, आर्थिक सेवा आणि नागरिकांसाठी सरकार, नागरिकांसाठी व्यवसाय आणि अशा सर्व प्रकारच्या सेवा पुरवत आहेत.
पात्रता निकष आणि नियम Eligibility Criteria and Rules
पात्रतेच्या आधारावर CSC स्थापित करू इच्छिणाऱ्या प्रत्येकाने काही निकष पूर्ण केले पाहिजेत. इच्छुक उमेदवारांना पायाभूत सुविधा आणि वैयक्तिक माहितीचे तपशील अधिकाऱ्यांना द्यावे लागतील.
- पात्र उमेदवार हा राज्याचा नागरिक असणे आवश्यक आहे जिथे त्याला त्याचे CSC सेट करायचे आहे. नोंदणीच्या वेळी अर्जदाराचे किमान कायदेशीर वय (18 वर्षे वरील) असावे.
- अर्जदाराकडे त्याच्या राज्याच्या हद्दीतील स्थानिक मान्यताप्राप्त शाळेतून किमान 12वी उत्तीर्ण प्रमाणपत्र असणे आवश्यक आहे. याचा अर्थ असा आहे की तो किंवा ती स्थानिक भाषा लिहिण्यात आणि वाचण्यात खूप कुशल असावी.
- अर्जदाराला सरकारी योजना संगणकावर ऑनलाइन समजावून सांगाव्या लागतील म्हणून त्याला किंवा तिला संगणक प्रणाली चालविण्याचे मूलभूत ज्ञान असणे आवश्यक आहे. त्याच्याकडे प्रिंटआउट घेणे आणि इंटरनेट सेवा आणि इतर अॅप्स वापरण्यासंबंधीचे सर्व ज्ञान असणे अपेक्षित आहे.
- वर नमूद केलेल्या पात्रता निकषांव्यतिरिक्त सरकारने असेही नमूद केले आहे की उमेदवाराकडे काही पायाभूत सुविधा असाव्यात जेथे तो किंवा ती CSC उघडण्याची योजना करू शकेल. याचा अर्थ एक हॉल किंवा खोली (अचूक तपशील नमूद केलेले नाही) तसेच इतर सर्व उपकरणे (हार्डवेअर) जोडलेल्या एक किंवा दोन संगणक प्रणालींची मूलभूत आवश्यकता असू शकते.
CSC केंद्रासाठी अर्ज कसा करावा आणि नोंदणी कशी करावी How to apply and Register for CSC center
- CSC (कॉमन सर्व्हिस सेंटर) साठी नोंदणी करण्यासाठी किंवा अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी अर्जदारांना प्रथम http://register.csc.gov.in या ऑनलाइन वेब पोर्टलला भेट द्यावी लागेल. एकदा मुख्य पृष्ठावर गेल्यावर तुम्हाला “अर्ज करा” पर्याय शोधावा लागेल. अर्जदारांना फक्त हा पर्याय निवडावा लागेल आणि अर्ज प्रक्रिया सुरू करावी लागेल.
- तुम्हाला अर्जाच्या फॉर्मकडे वळवले जाईल जेथे तुम्हाला आधार कार्डशी संबंधित तुमचा तपशील द्यावा लागेल. पडताळणीसाठी हे महत्त्वाचे आहे आणि म्हणून तुम्हाला ऑथेंटिकेट पर्याय निवडावा लागेल. तुम्हाला “सबमिट” पर्याय निवडण्यापूर्वी प्रदान केलेल्या टॅबमध्ये स्क्रीनवर दिसणारा कॅप्चा मजकूर प्रविष्ट करण्याची विनंती केली जाईल.
- प्रणालीद्वारे स्वयंचलितपणे एक ओटीपी तयार केला जाईल आणि तुमच्या मोबाइल डिव्हाइसवर एक एसएमएस पाठविला जाईल. तुम्हाला मोबाईलवर फॉरवर्ड केलेला वैध OTP प्रदान करावा लागेल आणि प्रदान केलेल्या जागेत प्रवेश करावा लागेल.
- पुढे अर्जदारांनी कियोस्क टॅब अंतर्गत तपशील प्रदान करणे अपेक्षित आहे. यामध्ये CSC किंवा कियॉस्क केंद्र, स्थान आणि तुमच्या गावातील किंवा इच्छित स्थानाशी संबंधित ग्रामपंचायत तपशील प्रदान करणे समाविष्ट आहे. पुढे तुम्हाला तुमच्या नोंदणीकृत बँकेशी संबंधित सर्व संभाव्य तपशील “बँक” टॅब अंतर्गत भरावे लागतील.
- एकदा तुम्ही तुमची सर्व वैध कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर तुम्हाला तुमच्या CSC चे फोटो अपलोड करावे लागतील आणि जिओ टॅग करावे लागतील. प्रणालीच्या हार्डवेअर वैशिष्ट्यांसह पायाभूत सुविधांशी संबंधित तपशील प्रदान करणे देखील महत्त्वाचे आहे. आपण अंतिम सबमिट पर्यायावर क्लिक करण्यापूर्वी प्रदान केलेले सर्व तपशील तपासण्याचा सल्ला दिला जातो. एकदा सबमिट केल्यावर तुमच्या नोंदणी अर्जाची प्रत तयार केली जाईल.
- अर्जदारांना नोंदणीकृत ईमेलद्वारे अर्ज आयडीची पडताळणी देखील प्रदान केली जाईल. तुम्हाला फक्त तुमच्या भविष्यातील संदर्भासाठी ते जतन करावे लागेल. ज्या क्षणी तुम्हाला तुमच्या इनबॉक्‍समध्‍ये ईमेल मिळेल, त्यानंतर तुमचा अर्ज पुनरावलोकनासाठी सबमिट केल्‍याची पुष्‍टी होईल.
CSC नोंदणी आणि स्थिती CSC Re-Registration And Status
- CSC नोंदणीसाठी सबमिट केलेल्या अर्जाच्या स्थितीची पडताळणी करण्यासाठी, अर्जदारांना नोंदणीसाठी ब्राउझरवरून http://registrtion.csc.gov.in/cscregistration/RegStatus.aspx या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्यावी लागेल किंवा मुख्यपृष्ठावर जावे लागेल. आणि नंतर या पृष्ठावर स्थिती किंवा नोंदणी पर्याय पहा.
- अर्जदारांना आयडी क्रमांक, ईमेल आयडी आणि बायोमेट्रिक माहिती आधार आयडीशी संबंधित तपशील देखील प्रदान करावा लागेल. त्यानंतर तुम्हाला सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल आणि स्क्रीनवर पूर्वावलोकन प्रदर्शित होईल.
सामान्य सेवा केंद्र प्रमाणपत्र Common Service Center Certificate
आधीपासून अस्तित्वात असलेले कोणतेही VLE त्यांची सध्याची माहिती अद्ययावत करून नवीन प्रणाली अंतर्गत नोंदणीकृत झाल्यावर, त्यांना त्यांच्या प्रमाणपत्राची एक प्रत जारी केली जाईल जी CSC डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर तयार केली जाईल. याशिवाय ही प्रणाली त्यांना डिजिटल सेवा पोर्टलसाठी एक अद्वितीय ईमेल आयडी देखील प्रदान करेल.
केंद्र यादी
- अधिकृत वेबसाइटद्वारे अर्जदार सहजपणे CSC केंद्रांची संपूर्ण यादी ऑनलाइन तयार करू शकतात. संपूर्ण किंवा वैयक्तिक CSC यादी तपासण्यासाठी तुम्हाला फक्त http://gis.csc.gov.in/locator/csc.aspx या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल. एकदा अधिकृत वेब पृष्ठावर तुम्हाला CSC सूची लोकेटर सेवांसह प्रदर्शित केले जाईल.
- मुख्य पृष्ठाच्या डाव्या बाजूला तुम्हाला फक्त ड्रॉप डाउन मेनूमधून राज्याचे नाव निवडावे लागेल. एकदा निवडल्यानंतर तुम्हाला उप जिल्ह्याच्या नावासह ड्रॉप डाउन मेनूमध्ये प्रदान केलेले जिल्ह्याचे नाव निवडावे लागेल.
- ज्या क्षणी तुम्ही तिन्ही माहिती प्रदान केली आहे, त्यानंतर तुम्ही प्रदान केलेल्या सर्च बारमधून VLE नाव किंवा गावाच्या नावाच्या आधारे तुमचा शोध करू शकता. हे तुम्ही राज्यानुसार शोधण्यात घालवलेल्या वेळेला मर्यादित करेल.
प्रदान करत असलेल्या सेवांच्या 5 विस्तृत श्रेणी आहेत. ते आहेत
- सरकार ते नागरिक: या श्रेणी अंतर्गत 9 सेवांचा समावेश आहे. हे भारत बिल पे, ई-डिस्ट्रिक्ट, पासपोर्ट, पॅन कार्ड, पीएम आवास योजना, मृदा आरोग्य कार्ड, स्वच्छ भारत अभियान, FSSAI आणि CSCs द्वारे FASTag आहेत.
- शिक्षण सेवा: शैक्षणिक सेवा श्रेणी अंतर्गत, इंग्रजी शिका अभ्यासक्रम, GST अभ्यासक्रम, कायदेशीर साक्षरता मोहीम, सायबर ग्राम योजना, नाबार्ड आर्थिक कार्यक्रम, NDML-DISHA, टॅली प्रमाणपत्र आणि टॅली कौशल प्रमान पत्र, CSC BCC अभ्यासक्रम आणि NIELIT अभ्यासक्रम आहेत. या सर्व सेवा CSC द्वारे प्रदान केलेल्या शिक्षण सेवेमध्ये समाविष्ट केल्या आहेत.
- आरोग्य सेवा: या श्रेणी अंतर्गत लाभार्थ्यांना 8 आरोग्य सेवा मिळतील ज्यात थायरोकेअर, हेल्थ होमिओ, 3 नेथ्रा किट्स, प्रधानमंत्री जन औषधी योजना, टेली-हेल्थ कन्सल्टेशन, हॅलो हेल्थ किट्स, जिव्हा आयुर्वेद योजना आणि टेलि-मेडिसिन रिमोट डायग्नोस्टिक किट्स यांचा समावेश आहे. .
- वित्तीय सेवा: 8 सेवांच्या संचासह, CSC अंतर्गत वित्त श्रेणी सुरू करण्यात आली आहे. बँकिंग, विमा, पेन्शन, पीएम फसल विमा योजना, जीएसटी नोंदणी प्रदाता, डिजिटल वित्त सेवा, कौशल्य विकास आणि व्हीएलई बाजार सेवा उपलब्ध असतील.
- व्यवसाय ते नागरिक: या श्रेणी अंतर्गत, 3 सेवा आहेत. या सेवा खाजगी क्षेत्राद्वारे भारतातील नागरिकांना पुरविल्या जातात. या सेवा म्हणजे मोबाईल रिचार्ज, मोबाईल बिल पेमेंट आणि DTH सेवा आणि कनेक्शन.
- इतर सेवा: DigiPay, डिजिटल प्लॅटफॉर्म सेवा आणि कृषी सेवा यासारख्या इतर सेवा देखील भारतात CSC अंतर्गत उपलब्ध असतील.
CSC स्टार्ट अप खर्च / नोंदणी शुल्क CSC start up cost / Registration Fee
नोंदणी प्रक्रिया सुरू करण्यासाठी VLE अर्जदाराला कोणतेही नोंदणी शुल्क भरावे लागणार नाही कारण ते पूर्णपणे नोंदणी प्रक्रियेचे शुल्क आहे. खाली नमूद केल्याप्रमाणे आणखी काही अतिरिक्त खर्च समाविष्ट आहेत:-
- CSC केंद्र सुरू करण्याचा एकूण अंदाज प्रति केंद्र सुमारे 1.25 ते 1.50 लाख रुपये असू शकतो. अर्जदारांना त्यांचे पैसे त्यांच्या परिसरात किंवा गावात भाड्याने किंवा भाड्याने हॉलमध्ये गुंतवावे लागतील. त्यांच्याकडे सीएससीमध्ये सुमारे 1 किंवा 2 वैयक्तिक संगणकांचा सेट अप असणे आवश्यक आहे.
- PC साठी किमान आवश्यकता पूर्ण करणे आवश्यक आहे (4 GB RAM / 120 GB HDD/ DVD / CD ड्राइव्हस्/ Win. XP-SP2 OS). बहुतेक गावांमध्ये कमी वीज पुरवठ्याची वेळ असल्याने संगणक चालविण्यासाठी CSC केंद्रावर किमान 4 तासांचा बॅटरी बॅकअप असणे देखील उचित आहे.
- याशिवाय त्यांना कलर प्रिंटर, B&W प्रिंटर, डिजिटल किंवा वेब कॅम, प्रतिमा आणि कागदपत्रे स्कॅन करण्यासाठी स्कॅनर आणि ब्रॉड बँड (128 KBPS) शक्यतो हाय स्पीड इंटरनेट कनेक्शन खरेदी करण्यासाठी पैसे गुंतवावे लागतील.
CSC मधून पैसे कसे कमवायचे How to earn money from CSC
- प्रत्येक CSC राज्य आणि केंद्र सरकारच्या वतीने वर नमूद केलेल्या सेवा पुरवत असल्याने केंद्रे चालवण्यासाठी काही खर्चही सरकारकडून केला जाईल.
- याशिवाय CSC केंद्राचा जास्तीत जास्त वापर केल्याने तुम्हाला त्यातून नियमितपणे अधिक उत्पन्न मिळण्याची खात्री होईल. प्रत्येक केंद्रातून किमान 20,000 रुपये ते सुमारे 25,000 रुपये किंवा त्याहून अधिक उत्पन्न करण्यासाठी एक अस्सल CSC कार्यक्षम असेल.
- CSC मधील उत्पन्नाचा मुख्य स्त्रोत म्हणजे लोकांमध्ये जागृती निर्माण करणे आणि लोकांसाठी फायदेशीर असलेल्या सरकारी योजना आणि सेवांच्या वतीने त्यांच्यासाठी गट चर्चा आणि इतर शैक्षणिक कार्यक्रम आयोजित करणे.
CSC कसा शोधायचा How to find a CSC
संपूर्ण भारतामध्ये विविध ठिकाणी कॉमन सर्व्हिस सेंटर्सची स्थापना करण्यात आली आहे. लाभार्थी जवळ केंद्र शोधण्यासाठी किंवा शोधण्यासाठी, ते ऑनलाइन पोर्टल वापरू शकतात. त्यांच्या स्थानाजवळील केंद्रापर्यंत पोहोचण्याचे दोन मार्ग आहेत.
- प्रथम, ते CSC च्या https://www.csc.gov.in/ वेब पोर्टलला भेट देऊ शकतात. तेथे मजकूर बॉक्स असतील जेथे लाभार्थ्यांना राज्य, जिल्हा आणि ब्लॉक निवडायचे आहेत, त्यानंतर केंद्रांची यादी स्क्रीनवर दिसेल.
- दुसरे म्हणजे, लाभार्थी http://locator.csccloud.in/ या पोर्टल लिंकवर क्लिक करू शकतात जिथे त्यांना राज्य, जिल्हा, उप-जिल्हा आणि VLE पत्ता निवडायचा आहे. नंतर शोध बटणावर क्लिक करून, लाभार्थी सहजपणे केंद्रे मिळवू शकतात.
देशभरातील लाभार्थींना विविध योजना आणि सेवांमध्ये अधिक चांगल्या प्रकारे प्रवेश मिळावा यासाठी ही योजना प्रदेश, भाषा, भूगोल या आधारे सर्व विविधतांना एकाच पोर्टल CSC वर नेण्यासाठी सुरू करण्यात आली आहे.
धोका Risk
सर्वसाधारणपणे CSC मध्ये कोणतेही जोखीम घटक नसतील जर तुम्ही ते आवश्यकतेनुसार ऑपरेट करू शकत असाल. सीएससीमध्ये सक्रिय उत्पन्नाचे स्रोत निर्माण करण्यासाठी तुम्ही नियमितपणे जागरूकता निर्माण करणे महत्त्वाचे असल्याने तुम्ही अधिक सामाजिक असणे आवश्यक आहे.
हे देखील महत्त्वाचे आहे की तुमची संगणक प्रणाली मजबूत पासवर्ड आणि फायरवॉलसह संरक्षित आहे याची खात्री करणे आवश्यक आहे. हे महत्त्वाचे आहे कारण तुम्हाला लाभार्थ्यांची सर्व वैयक्तिक माहिती इंटरनेटवर ऑनलाइन ऍक्सेस करणे आवश्यक आहे त्यामुळे तुमची सिस्टीम हॅकर्सपासून चांगल्या प्रकारे संरक्षित केली पाहिजे.
